İlaç sektöründe en büyük alıcı kamu olurken, döviz kurlarını düşük tutarak fiyatların baskılanmasıyla ilaca erişimin zorlaşması maliyeti artırıyor.
Gerek hammadde gerek de yabancı firmaların çok olmasıyla döviz kurlarına dayalı ilaç fiyatlaması, piyasadan çekilme riskiyle karşı karşıya kaldı.
Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine göre, ilaç şirketleri gelirlerinin azalmasının yanı sıra Türkiye’de fiyatlamadaki sorunların başka ülkelere yayılmasını engellemek amacıyla ilaçları piyasadan çektiği iddialarıyla gündeme geldi.
Kamunun Türkiye’de en büyük alıcı olması, kurlardaki yükselişle ilaç firmalarını fiyat uyuşmazlığı sorunlarıyla gündeme getiriyor. Son yıllarda dönem dönem bazı ilaçlarda satışların durdurulduğu iddiaları da tartışılıyor.
Türk Eczacıları Birliği’nin “hasta mağduriyeti” sorunu yaratabilecek bu duruma çözüm aranması gerektiğini açıklarken, temelde Türkiye’de ana alıcı olan kamunun kurlardaki yükselişle fiyatları baskılaması yattığı iddia ediliyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) aylık verilerinde, reçete karşılığı ödenen ilaç tutarı ocak-eylül 2023 döneminde 142 milyar 240 milyon TL olarak görüldü. 2022’de 12 ayda bu tutar 102 milyar TL olurken, 2022’nin aynı dönemine göre artış yüzde 103,4 oranında oldu.
Türkiye’de kutu bazında ilaçların sadece yüzde 9,6’sı ithal olurken, fiyat bazında ise oran yüzde 45,3 olarak görülüyor. Kamu, hem kur hem ithalat ayarlamalarıyla, giderleri kontrol altına almak ve ilaçları ulaşılabilir kılmak adına kuru düşük tutuyor.
İlaçlar, Euro Bölgesi 5, Euro kullanmayan 9, “dolaylı ülke dikkate alınan ülke” olarak 15 ülkeden düşük fiyatlardan seçilerek belirlenirken, fiyat belirlemede de 2009 yılındaki fiyat ve kurlar “referans” alınıyor.
Ortalama kur yükselişine göre güncelleme yapılırken, ‘düşük kur’ ve ‘en ucuz ülke’ kriterleriyle birlikte Genel Sağlık Sigortası Sistemi (GSS) içinde bedeli karşılanan ilaçlarda da ‘kamu iskontosu’ adıyla ilave indirim sağlanıyor. İlaç sektör temsilcileri, geçmiş yıllarda TL’nin değerli olduğu dönemlerde sorun yaratmayan bu durumun TL’de değer kaybıyla firmalara sorun yarattığını söylerken, genelde yabancı firmalar, kur ve fiyat dinamikleri nedeniyle bazı ilaçları Türkiye pazarından çekme aşamasında bulunuyor.
Danışmanlık şirketi New Bridge raporunda, Türkiye’de fiyatlandırmanı ana unsuru Euro kurunun düşük tutulması ve Euro kullanmayan ülkelerle de fiyatlamanın sorun oluşturduğunu belirtti. Raporda ithalatın kurlardaki dalgalanmayla gelir dalgalanmasına yol açtığı belirtildi.
Yabancı ilaç firmaları için, Türkiye’deki uygulamalarında, gelirlerinin yanında başka ülkelere örnek teşkil etmesi ve Türkiye’den ‘paralel ihracat’ yapılması şeklinde sorun oluşturduğu iddia ediliyor.
Ekonomim’in derlediğine göre, firmaların çözüm yollarından birini euro kurunun dinamik olması olarak gördüğü, paralel ihracatta da sıkı denetlenme istedikleri belirtiliyor. Ancak çözüm önerilerinin ilaç fiyatlarını sıçratma riski de bulunuyor.
